Tình trạng “cát tặc” gây hệ lụy đến người dân, thất thoát tài nguyên khoáng sản đã hình thành từ rất lâu, và được các lực lượng chức năng kiểm tra xử lý.

Mốc thời gian tăng cường kiểm tra xử lý các vi phạm pháp luật trong khai thác cát sỏi lòng sông trên địa bàn tỉnh, có thể xác định là vào năm 2015. Bởi đây là thời điểm UBND tỉnh ban hành Quyết định số 5445/QĐ-UBND-NC thành lập đoàn liên ngành kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết cát, sỏi trên tuyến sông Lam.

Tháng 1/2018, từ những chuyến xuyên đêm trên sông Lam, PV Báo Nghệ An đã ghi nhận được những hình ảnh khai thác, kinh doanh cát sỏi lòng sông vi phạm pháp luật trên địa bàn các xã Thanh Lĩnh, Thanh Tiên, Thanh Hưng (huyện Thanh Chương). Ảnh: Nhật Lân.

Cho đến tháng 5/2018, tức là khoảng 3 năm sau, các vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác kinh doanh cát sỏi lòng sông vẫn hết sức phức tạp. Theo Báo cáo số 2898/STNMT.KS của Sở TN&MST, chỉ trong năm 2017 và đầu năm 2018, trên địa bàn tỉnh, các ngành, các cấp đã kiểm tra, phát hiện và xử lý với tổng số tiền xử phạt vi phạm là2.891.700.000 đồng. Trong đó, số tiền xử phạt vi phạm trái phép là 2.151.700.000 đồng; số tiền ngành thuế xử phạt kinh doanh liên quan đến kinh doanh cát sỏi thực hiện không đúng chế độ sổ sách chứng từ là 740.000.000 đồng.

Một chuyến xuyên đêm trên sông Lam của PV Báo Nghệ An để nắm bắt vụ việc dân báo "cát tặc" khai thác trái phép. Ảnh: Nhật Lân

Cũng trong khoảng thời gian này, lực lượng Công an toàn tỉnh đã phát hiện, bắt giữ 620 vụ, 645 đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực khai thác, kinh doanh cát, sỏi, tạm giữ 3.568 m3 cát sỏi; 330 thuyền; 191 bộ máy nổ, guồng bơm, vòi hút cát và các tang vật khác dùng để bơm hút cát trái phép. Khởi tố điều tra 1 vụ, 1 bị can về tội “Vi phạm các quy định về khai thác tài nguyên”. Lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính và chuyển các cơ quan chức năng xử lý vi phạm hành chính theo thẩm quyền 609 vụ, 631 đối tượng, thu nộp ngân sách nhà nước hơn 1,4 tỷ đồng; buộc hoàn thổ 3.568 m3 cát, sỏi; tịch thu phương tiện, tang vật vi phạm làm thủ tục bán đấu giá nộp ngân sách nhà nước theo quy định. Đang lập hồ sơ xử lý 11 vụ, 14 đối tượng.

Đêm khuya cho đến tờ mờ sáng là thời điểm "cát tặc" hoành hành. Ảnh chụp hồi tháng 1/2018, trên sông Lam đoạn qua vùng giáp ranh giữa xã Thanh Lĩnh và Thanh Tiên (Thanh Chương). Ảnh: Nhật Lân.

Tại Báo cáo số 2898, Sở TN&MT đã đưa ra nhận định: Năm 2017 và 6 tháng đầu năm 2018, với sự nỗ lực, cố gắng của các ngành, các cấp, hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết, kinh doanh cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã dần đi vào nề nếp. Tuy nhiên, qua theo dõi, tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này có mặt vẫn còn diễn biến phức tạp.

Là Tổ trưởng tổ kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hoạt động khoáng sản trên địa bàn các huyện Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên và TP Vinh, ông Nguyễn Công Lực – Phó Trưởng phòng Khoáng sản Sở TN&MT khẳng định tội phạm và vi phạm trong lĩnh vực khai thác cát, sỏi hoạt động ngày càng tinh vi và manh động.Là Tổ trưởng tổ kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hoạt động khoáng sản trên địa bàn các huyện Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên và TP Vinh, ông Nguyễn Công Lực – Phó Trưởng phòng Khoáng sản Sở TN&MT khẳng định tội phạm và vi phạm trong lĩnh vực khai thác cát, sỏi hoạt động ngày càng tinh vi và manh động.

Ông Nguyễn Công Lực trao đổi: “Các đối tượng khai thác cát trái phép có nhiều thủ đoạn đối phó với sự kiểm tra, phát hiện của lực lượng chức năng, như: khai thác trái phép vào thời điểm từ giữa đêm đến sáng sớm, khi bị phát hiện nhiều trường hợp đối tượng không cho lực lượng chức năng tiếp cận tàu, thuyền, sử dụng nhiều máy nổ để tăng tốc bỏ chạy. Trong khi đó, tại các bến bãi thực hiện thu mua cát, sỏi khai thác trái phép. Sau đó chủ các bến bãi hợp lý hóa bằng cách mua hóa đơn đầu vào của các doanh nghiệp được phép khai thác cát, sỏi…”.

"Cát tặc" là một trong những nguyên nhân gây lún sụt bờ sông, ảnh hưởng đến đất sản xuất nông nghiệp nên nhiều khu vực dân cư hết sức bức xúc. Ảnh: Zen Đa.

Một điểm kinh doanh cát sỏi chưa được cấp phép hoạt động bến thủy nội địa đã bị đình chỉ nhưng vẫn hoạt động trên địa bàn xã Thanh Hưng hồi tháng 1/2018. Ảnh: Nhật Lân.

Cho đến thời điểm hiện tại, công tác quản lý bến bãi tập kết cát, sỏi ở huyện Thanh Chương đã được chấn chỉnh. Bên ngoài các bến bãi, có hàng rào thép ngăn không cho phương tiện vận tải ra vào, đồng thời dựng các biển báo: Cấm không không được khai thác cát trái phép. Ảnh: Nhật Lân.

Tuy nhiên, ở một số huyện khác, như Hưng Nguyên, các bến bãi tập kết cát sỏi vẫn lén lút hoạt động. Ảnh: Nhật Lân.

(còn tiếp)

Tác giả: Nhật Lân

Nguồn tin: Báo Nghệ An