Bộ luật hình sự mới có nhiều thay đổi như cấm quan hệ tình dục ngoài hôn nhân, cấm sống thử giữa các cặp đôi chưa kết hôn… và được áp dụng với cả người Indonesia và người nước ngoài ở nước này. Vì vậy, nhiều người cho rằng, luật mới làm suy yếu quyền tự do dân sự ở quốc gia đông dân thứ ba trên thế giới, Reuters đưa tin ngày 6/12.

Bộ luật hình sự mới được thông qua với sự ủng hộ của tất cả các đảng phái chính trị của Indonesia, bất chấp cảnh báo từ nhiều doanh nghiệp và chuyên gia rằng, các luật cấm có thể khiến khách du lịch sợ hãi và gây tổn hại cho hoạt động đầu tư.

Tuy nhiên, bộ luật hình sự mới sẽ không có hiệu lực ngay. Sau khi các thông tư hướng dẫn ra đời, dự kiến trong vòng 3 năm tới, bộ luật mới có hiệu lực.

Bộ luật hình sự mới cũng bao gồm các lệnh cấm ma thuật đen, xúc phạm tổng thống hoặc các tổ chức nhà nước, truyền bá quan điểm chống lại hệ tư tưởng nhà nước và tổ chức các cuộc biểu tình mà không thông báo.

Trong bộ luật hình sự mới, nội dung phòng chống xúc phạm, báng bổ đã tăng từ “một lên sáu điều khoản” và người phạm luật có thể lĩnh án tù tới 5 năm.

Một nhà hoạt động xã hội nói: “Việc khôi phục các điều khoản cấm xúc phạm tổng thống và phó tổng thống, chính phủ đương nhiệm cũng như các cơ quan nhà nước sẽ tiếp tục tạo ra hiệu ứng rõ rệt đối với quyền tự do ngôn luận và hình sự hóa những lời chỉ trích hợp pháp”.

Quan hệ tình dục ngoài hôn nhân ở Indonesia có thể bị phạt tù 1 năm. Ảnh: TVM News.

Phản đối

Một số người cho rằng, các luật mới có thể được sử dụng để kiểm soát đạo đức ở quốc gia có đa số người Hồi giáo lớn nhất thế giới, nơi đã chứng kiến sự gia tăng chủ nghĩa bảo thủ tôn giáo những năm gần đây.

Ông Maulana Yusran, phó chủ tịch Hội đồng Du lịch Indonesia, nhận định, luật mới “hoàn toàn phản tác dụng” vào thời điểm nền kinh tế và du lịch đang bắt đầu phục hồi sau đại dịch COVID-19. “Khách sạn hay bất kỳ cơ sở lưu trú nào cũng giống như ngôi nhà thứ hai của khách du lịch. Với việc phê chuẩn bộ luật hình sự này, các khách sạn hiện là nơi có vấn đề”, ông nói.

Tuy nhiên, các nhà lập pháp Indonesia khẳng định, việc thông qua bộ luật hình sự mới là cần thiết. Ông Bambang Wuryanto, chủ tịch một ủy ban quốc hội phụ trách sửa đổi bộ luật hình sự, nói: “Bộ luật cũ thuộc về di sản của Hà Lan (Indonesia từng là thuộc địa của Hà Lan) và hiện không còn phù hợp”.

Những người phản đối luật mới đã nhấn mạnh các điều khoản mà họ cho là thụt lùi về mặt xã hội, hạn chế quyền tự do ngôn luận và thể hiện sự thất bại trong việc đảm bảo duy trì các quyền tự do dân chủ sau sự sụp đổ của nhà lãnh đạo Suharto năm 1998.

Đáp lại những lời chỉ trích, Bộ trưởng Luật pháp và Nhân quyền Indonesia Yasonna Laoly nói trước quốc hội: “Không dễ để một quốc gia đa văn hóa và đa sắc tộc đưa ra một bộ luật hình sự có thể đáp ứng mọi lợi ích”.

Một nhà hoạt động chỉ trích nội dung phạt tù người quan hệ tình dục ngoài hôn nhân được quy định trong bộ luật hình sự mới của Indonesia. Ảnh: Reuters.

Cộng đồng đồng tính bị ảnh hưởng

Các chuyên gia pháp lý nói rằng, một điều khoản trong bộ luật về luật tục có thể củng cố các quy định pháp luật mang tính phân biệt đối xử, gây ra mối đe dọa đặc biệt đối với cộng đồng LGBT.

Bà Bivitri Susanti, công tác ở Trường Luật Jentera của Indonesia, nói: “Các quy định không phù hợp với nguyên tắc nhân quyền sẽ xảy ra ở những khu vực bảo thủ”. Bà ngụ ý rằng, khi bộ luật hình sự mới, cụ thể là các lệnh cấm mới, được áp dụng, một số khu vực sẽ đưa ra các quy định mới nghiêm khắc hơn, như áp đặt lệnh giới nghiêm với phụ nữ, trừng phạt những người mà họ cho là có xu hướng tình dục lệch lạc.

Trong khi đó, bộ luật hình sự mới đem lại những bản án khoan dung hơn cho người bị buộc tội tham nhũng.

Về các cáo buộc liên quan đạo đức, phiên bản bộ luật hình sự mới nhất cũng có nội dung giảm nhẹ so với các dự thảo trước đó. Theo đó, chỉ có rất ít đối tượng được quyền báo cáo chuyện quan hệ tình dục ngoài hôn nhân. Đó là vợ hoặc chồng, bố mẹ hoặc con cái của người bị tố cáo.

Chính phủ Indonesia từng lên kế hoạch thông qua bản sửa đổi bộ luật hình sự thời thuộc địa vào năm 2019, nhưng các cuộc biểu tình trên toàn quốc đã khiến việc thông qua bị tạm dừng.

Kể từ năm 2019, các nhà lập pháp giảm bớt một số điều khoản và Tổng thống Indonesia Joko Widodo thúc giục quốc hội thông qua dự luật trong năm nay, trước khi bầu không khí chính trị của đất nước nóng lên trước cuộc bầu cử tổng thống dự kiến vào đầu năm 2024.

Đến nay, phản ứng của công chúng đối với bộ luật hình sự mới không dữ dội như những năm trước. Chỉ có các cuộc biểu tình nhỏ được tổ chức tại thủ đô Jakarta hôm qua và hôm nay. Biểu tình phản đối bộ luật hình sự mới ở Jakarta ngày 5/6. Ảnh: Getty Images.

Tác giả: Thái An (theo Reuters, CNN)

Nguồn tin: Báo Tiền phong