Nghệ An: Nhà xây trái phép trên đất quy hoạch treo

Năm 2010, UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt quy hoạch xây dựng khu công nghiệp đa ngành Đông Hồi, rộng hơn 1.400 ha, thuộc xã Quỳnh Lập và Quỳnh Lộc, thị xã Hoàng Mai.

Trong đó, khu vực Đồng Quan, xóm Đồng Minh, xã Quỳnh Lập, rộng hàng chục nghìn mét vuông, là mỏm núi thấp hướng ra biển, được quy hoạch xây cảng biển phục vụ cho một nhà máy xi măng.

Sau 14 năm kể từ khi phê duyệt, nhiều hạng mục tại khu công nghiệp Đông Hồi vẫn đang nằm trên giấy, trong đó có cảng biển. Tại đây, xen lẫn đất của dự án là những ngôi nhà cùng các hồ tôm.

Đất tại Đồng Quan trước đây được người dân đi làm kinh tế mới khai hoang. Mỗi hộ sở hữu vài trăm đến hàng nghìn mét vuông, đa phần chưa được chính quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Hiện có một số ngôi nhà xây từ trước năm 2010, lúc chưa phê duyệt quy hoạch khu công nghiệp đã được cấp bìa đỏ. Sau năm 2010, tất cả hoạt động chuyển đổi đất đã bị dừng để nhường đất cho dự án.

Năm 2023 đến nay, nhiều gia đình ở xã Quỳnh Lập đã chuyển vật liệu đến xây dựng nhà kiên cố 1-2 tầng trên đất quy hoạch khu công nghiệp ở Đồng Quan, dù không được chính quyền cho phép.

Ông Nguyễn Văn Nho, Chủ tịch xã Quỳnh Lập, cho biết có 10 công trình xây dựng trái phép trên đất quy hoạch ở Đồng Quan, nhà chức trách đã ra quyết đình chỉ, yêu cầu họ khắc phục hậu quả, nhưng đến nay chưa thể xử lý dứt điểm vì còn rất nhiều vướng mắc.

Chị Trương Thị Hòa, 42 tuổi, trú xóm Đồng Minh, xã Quỳnh Lập, ngồi bên căn nhà hai tầng đã xây xong phần thô, bị chính quyền đình chỉ xây dựng từ tháng 1/2024.

Theo chị Hòa, mảnh đất rộng 120 m2, được cha ông khai hoang để lại, nhưng chưa được cấp bìa đỏ. Cuối năm 2023, thấy nhiều hộ dân trong thôn xây nhà ở khu vực Đồng Quan, chị cũng vay mượn tiền làm căn nhà kiên cố để các thành viên trong gia đình ở cho thoải mái. Đến lúc bị đình chỉ, gia đình đã bỏ ra hơn 400 triệu đồng. "Cực chẳng đã mới xây nhà trái phép trên đất quy hoạch khu công nghiệp", chị nói.

Gia đình chị Hòa có 8 người (3 thế hệ) hiện sống trong căn nhà cấp 4 rộng 80 m2 nằm sát biển. Mọi sinh hoạt bất tiện vì nhà quá chật chội, bên trong chỉ có hai phòng và gác xép. Con cái đã lớn vẫn phải ngủ ghép với bố mẹ hoặc ông bà nội.

"Làm nhà trên đất quy hoạch là sai, nhưng cũng mong chính quyền hiểu cho nỗi khổ của người dân. Khu đất tại Đồng Quan quy hoạch từ lâu nhưng chẳng có dự án nào làm, người dân tiếc của, tại các cuộc họp đều kiến nghị thu hồi đất nhưng không có kết quả", chị Hòa nói.

Bên cạnh những công trình xây dở, tại Đồng Quan có những căn nhà đã hoàn thiện, gia chủ chuyển về ở từ lâu. Trên ảnh là ngôi nhà hai tầng xây trái phép trên khu đất rộng khoảng 300 m2. Từ khi bị đình chỉ, yêu cầu khắc phục hậu quả, chủ ngôi nhà thường đóng cửa, ít có mặt.

Chủ tịch xã Quỳnh Lập Nguyễn Văn Nho cho hay hiện có hai ngôi nhà kiên cố đã hoàn thiện. Trước đó, chính quyền phát hiện xây trái phép đã cử cán bộ đến nhắc nhở, tịch thu một số đồ vật, dụng cụ, lập biên bản xử phạt. Tuy nhiên, khi không có ai giám sát thì họ lại cấp tốc làm.

"Cấp xã chỉ có thẩm quyền xử phạt, để cưỡng chế tháo dỡ những công trình kiên cố thì cần UBND thị xã Hoàng Mai lập kế hoạch, sau đó xin Công an tỉnh bố trí lực lượng triển khai. Nhưng đây là vấn đề nan giải, sắp tới các cấp cần bàn bạc để đưa ra phương án hợp lý", ông Nho nói.

Một căn nhà cấp bốn đã xây xong phòng khách từ nhiều năm trước. Cuối năm 2023, khi gia chủ làm móng để xây thêm phần bếp và các phòng ngủ ở phía sau thì bị chính quyền đình chỉ thi công.

Nhiều căn nhà khác hoàn thiện phần móng, đang chờ đổ trụ, xây tường. "Chúng tôi biết xây là sai nhưng quy hoạch treo quá lâu, không biết khi nào mới được đi tái định cư nên phải xây mà ở", một người dân nói.

Căn nhà rộng 120 m2 của chị Nguyễn Thị Luận, 48 tuổi, trú xóm Đồng Minh, vừa đổ trụ, xây được ba bức tường thì bị đình chỉ từ đầu năm 2024. Hiện vật liệu xây dựng vẫn tập kết ngổn ngang tại công trình.

Chị Luận giải thích vì thấy một số gia đình khác trong thôn đã xây được nhà kiên cố tại khu Đồng Quan nên cũng làm theo, dù biết là sai phạm.

"Chính quyền cần phải xử lý dứt điểm, nếu cấm người này nhưng để người khác xây thì sẽ nảy sinh tâm lý tỵ nạnh", chị Luận nói.

Ngoài làm nhà, nhiều người dân ở thôn Đồng Minh cũng dựng xưởng, đào hồ nuôi tôm, xây sân phơi hải sản trái phép trên đất quy hoạch ở Đồng Quan. Tại đây hiện có hàng chục hồ tôm hoạt động.

Tại một số hồ tôm cũng như diện tích đất trống ở Đồng Quan, nhiều vị trí bị xói lở. Cây cối, vật liệu xây dựng vứt ngổn ngang chưa thu dọn.

Khu vực quy hoạch khu công nghiệp Đông Hồi. Theo kế hoạch phê duyệt năm 2010, khu công nghiệp Đông Hồi sẽ có cảng biển, nhà máy nhiệt điện, phụ trợ nhiệt điện, xi măng, đóng tàu phà, sửa chữa cơ khí, sản xuất ngư cụ... Đến nay đa phần hạng mục dự án chưa thực hiện.

Lãnh đạo thị xã Hoàng Mai cho biết để tìm nhà đầu tư làm cảng biển không phải dễ, bởi số vốn quá lớn, cần thời gian bàn bạc. Có một số doanh nghiệp đề xuất đầu tư vào Đông Hồi, tỉnh đang cân nhắc.

Các khu đất tại Đồng Quan được người dân bỏ một lớp gạch để chia lô.

Anh Trần Xuân Thắng, 37 tuổi, trú thôn Đồng Minh, cho biết gia đình có 1.000 m2 đất, trước đây đã được chính quyền đo đạc làm bìa đỏ, nhưng do vướng quy hoạch khu công nghiệp nên phải dừng lại.

Để ngăn người dân xây dựng trái phép, cuối năm 2023 đến nay, UBND xã Quỳnh Lập lập chốt kiểm soát tại con đường độc đạo dẫn vào khu Đồng Quan, cử 4-5 cán bộ thay nhau túc trực cả ngày lẫn đêm. Từ khi lập chốt kiểm soát, xã ghi nhận không phát sinh công trình xây mới.

Theo Chủ tịch xã Quỳnh Lập Nguyễn Văn Nho, việc dự án để lâu không thực hiện ảnh hưởng đến đời sống người dân. Nhiều gia đình đất có bìa đỏ nhưng muốn tách thửa cho con cái ra ở riêng cũng không được, nhà xuống cấp nhưng chẳng dám cơi nới hay sửa chữa.

"Chính quyền rất nhiều lần yêu cầu người dân không xây nhà trên đất quy hoạch. Nhưng họ hiểu biết pháp luật hạn chế, có tâm lý tỵ nạnh với những trường hợp đã xây nhà từ trước nên liều mình làm", ông Nho nói.

Bà Nguyễn Thị Mai, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Hoàng Mai, cho biết thời gian tới huyện tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan yêu cầu người dân tháo dỡ công trình xây trái phép. "Huyện đang xem xét, xử lý trách nhiệm đối với cán bộ xã Quỳnh Lập khi để xảy ra tình trạng này", bà Mai nói.