Cứ vào mùng 9, 10 tháng 2 Âm lịch hàng năm, lễ vật đền Bạch Mã (xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương, Nghệ An) được tổ chức. Vật cù là trò chơi dân gian độc đáo trong chuỗi hoạt động của lễ hội tại bãi cát rộng khoảng 400 m2 ngay dưới sân đền.

Mỗi trận vật cù có 2 đội, mỗi bên 7 người. Thành viên tham gia thi đấu là thanh niên trai tráng, có sức khỏe của các xã trong huyện Thanh Chương. Họ cởi trần, thắt dây lưng màu đỏ và xanh để phân biệt. Trước trận đấu, trọng tài Nguyễn Trọng Tân (70 tuổi) kiểm tra và yêu cầu người tham gia không để móng tay.

Cù là gốc chuối sứ (còn gọi là chuối hột) nặng khoảng 7-10 kg, được đẽo gọt theo hình dáng thích hợp. Sau tiếng còi khai cuộc, hai đội sẽ cùng tranh chấp quả cù để đưa vào gôn của đối phương.

Người chơi phải ôm được quả cù đem về phía lỗ của đối phương, đồng thời phải tránh được sự truy cản của đội còn lại. Theo luật, quả cù không được quá ngang đầu để đảm bảo an toàn.

"Việc cướp được cù và đưa về lỗ đối phương không hề đơn giản. Người chơi vừa phải có sức khỏe, vừa phải khéo léo và đề cao tính đồng đội. Tham gia trò chơi rất mệt song ai nấy đều vui dù thắng hay thua", anh Nguyễn Văn Công (40 tuổi, trú xã Võ Liệt) chia sẻ.

Mỗi lần giành được cù, người chơi lại bị đối phương vật ngã, úp mặt xuống nền cát. Cướp được cù từ đối phương nhưng cũng khó lòng chạy thoát.

Anh Hoàng Văn Hợi (40 tuổi, trú xã Thanh Khê) cho biết: "Để chơi thành thạo và dễ giành chiến thắng, các đấu thủ phải có chiến thuật tốt, phối hợp với đồng đội để luồn lách, cướp cù trên tay đối thủ cho vào lỗ".

Một người được giao canh lỗ cát của đội mình, không để đối phương đưa cù vào lỗ. Tuy nhiên, để "giữ sạch lưới" không hề dễ dàng và họ phải nhận bàn thua.

Sau 30 phút thi đấu, đội xã Võ Liệt giành chiến thắng khi 2 lần đưa cù vào lỗ của đội xã Thanh Khê. Dù rất mệt khi truy cản nhau nhưng hai bên vui vẻ khi tham gia trò chơi dân gian.

Lãnh đạo UBND huyện Thanh Chương cho biết trong chuỗi hoạt động của Lễ hội đền Bạch Mã, ban tổ chức còn tổ chức các trò chơi như kéo co, đánh bóng chuyền, chọi gà... thu hút hàng nghìn người tham dự.

Đền Bạch Mã ở xã Võ Liệt xây dựng vào thời Lê, thờ danh tướng Phan Đà quê ở thôn Chí Linh, xã Võ Liệt, người có công lớn trong sự nghiệp đánh đuổi quân Minh giải phóng đất nước ở thế kỷ 15. Đền được Nhà nước công nhận là Di tích Lịch sử văn hoá - Kiến trúc nghệ thuật năm 1994.