Giám đốc Sở KHCN Nghệ An cảnh báo thảm họa từ thủy điện “cóc”

Trước thảm họa vùi lấp hàng chục người tại thủy điện Rào Trăng, Giám đốc Sở KHCN tỉnh Nghệ An đã lên tiếng cảnh báo về thảm họa từ thủy điện “cóc”.

Thủy điện Đakrông 3 (Quảng Trị) gặp sự cố vỡ phím vào năm 2017. Ảnh: Hưng Thơ

Theo ông Trần Quốc Thành - Giám đốc Sở KHCN tỉnh Nghệ An, thủy điện “cóc” là dạng dự án thủy điện có công suất nhỏ. Dạng dự án này được nhiều doanh nghiệp lao vào làm vì suất đầu tư vừa phải, thu hồi vốn nhanh, lợi nhuận lớn.

Hiện trường sạt lở ở thủy điện Rào Trăng 3. Ảnh: Trần Hồng.

Tuy nhiên, Giám đốc Sở KHCN Nghệ An cảnh báo, nếu đầu tư thủy điện “cóc” ở khu vực miền Trung nhất là Bắc Trung bộ thì lợi bất cập hại. Bởi đây là khu vực có địa hình độ dốc lớn, sông ngắn lại là nơi tập trung vào nhiều Khu bảo tồn thiên nhiên, địa chất ở vùng này phần lớn thuộc nhóm đất dễ sạt lở.
Về tác hại của loại dự án thủy điện “cóc”, theo ông Trần Quốc Thành, việc đầu tư ở đây vừa góp phần phá rừng hợp pháp lại ở nơi đầu nguồn là chính. Hơn nữa, lại góp phần gây ngập lụt và thiếu nước ở hạ du. Vì mùa khô hạ du cần nước thì thủy điện lại tích, mùa lụt hạ du thừa nước thì lại xả vì dung tích thấp không thể tích.

Bình quân các nhà máy thủy điện cóc 1MW tiêu tốn 1 - 10 ha rừng đầu nguồn. Ví dụ dự án Rào Trăng 3 công suất 11 MW chiếm 11 ha, dự án Rào Trăng 4 công suất 14 MW tốn 168 ha rừng vùng Khu bảo tồn thiên nhiên huyện Phong Điền (Thừa Thiên-Huế) và đầu tư hết 290 - 500 tỉ đồng.

So với điện mặt trời, để xây dựng nhà máy điện mặt trời 1 MW cần khoảng 0,6 ha. Giả sử công suất hữu ích khoảng 50% thì cũng chỉ mất 1,2 ha đất. Như vậy so với thủy điện là tương đương vì thủy điện công suất hữu ích cũng khoảng 70% là tối đa. Suất đầu tư của hai hình thức này cũng ngang nhau.

Trong khi, đất giá trị canh tác nông nghiệp thấp, hoang hóa ở vùng miền Trung cũng như Bắc trung bộ còn rất nhiều, việc đầu tư dự án điện mặt trời góp phần chống lãng phí quỹ đất.

Ông Trần Quốc Thành băn khoăn: “Sao cứ phải nhăm nhe lên núi làm thủy điện? Hay ngoài xả nước hái tiền thì còn có thứ đằng sau dự án là tận dụng gỗ rừng khi tích nước? Riêng tỉnh Thừa Thiên Huế còn có 11 dự án thủy điện “cóc” tổng công suất chỉ 105 MW. Rất cần rà lại để loại bỏ không chỉ ở tỉnh này mà tất cả các địa phương khác”.

Vị Giám đốc Sở cho biết, tại Nghệ An, thời gian qua nhờ sự phản biện của các nhà khoa học mà đã loại bỏ tối đa các dự án thủy điện “cóc” (loại bỏ 23 dự án trên tổng số 54 dự án) thể hiện sự tiếp thu, cầu thị của lãnh đạo tỉnh. Hy vọng trên địa bàn toàn quốc, có sự điều chỉnh kịp thời khi chưa quá muộn.

Tác giả: QUANG ĐẠI

Nguồn tin: Báo Lao động