Nhức nhối vấn nạn bán động vật hoang dã

Cuối tháng 6/2025, TAND tỉnh Nghệ An mở phiên tòa xét xử bị cáo Hồ Văn Mạnh (SN 1988) và Trần Thị Ngọc (SN 1968), cùng trú xã Đô Thành, huyện Yên Thành (Nghệ An) về các tội "Buôn bán hàng cấm" và "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm". Liên quan đến vụ án này, các bị cáo Phạm Thị Lập (SN 1981), Hồ Mai Yên (SN 1980), Nguyễn Thị Long (SN 1984) và Cao Xuân Quý (SN 1988), cùng trú xã Xuân Tháp, huyện Diễn Châu (Nghệ An) bị truy tố về tội "Buôn bán hàng cấm".

Đối tượng vận chuyển trái phép động vật hoang dã bị Công an Nghệ An bắt giữ.

Hồ sơ vụ án thể hiện, từ đầu năm 2023 Hồ Văn Mạnh tiến hành thu mua vảy tê tê của các bị cáo Phạm Thị Lập, Hồ Mai Yên, Nguyễn Thị Long, Cao Xuân Quý và Lê Quang Lợi (hiện đang bỏ trốn, bị truy nã) nhằm mục đích bán kiếm lời. Vảy tê tê sau khi thu mua được Mạnh cất giấu tại nhà mẹ vợ để thuê người làm sạch, phân loại rồi đóng vào các bao tải để bán cho khách.

Trong khoảng thời gian từ tháng 1/2023 đến tháng 10/2023, Hồ Văn Mạnh đã mua bán, trao đổi với các bị cáo nói trên hơn 7.160 kg, trị giá hơn 35 tỷ đồng. Ngày 24/10/2023, Công an Nghệ An đã phát hiện, bắt quả tang tại nhà Trần Thị Ngọc (là mẹ vợ của Mạnh) đang cất giấu 110 bao tải đựng vảy tê tê, có khối lượng 2.846 kg. Hội đồng định giá số vảy tê tê trên có trị giá hơn 14 tỷ đồng.

Sau khi xem xét vai trò của từng bị cáo trong vụ án, HĐXX tuyên phạt Hồ Văn Mạnh 7 năm tù về các tội "Buôn bán hàng cấm" và "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm”. Bị cáo Trần Thị Ngọc bị tuyên phạt 3 năm tù về tội "Buôn bán hàng cấm" và "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm".

Các bị cáo Phạm Thị Lập và Hồ Mai Yên mỗi bị cáo 3 năm tù; Nguyễn Thị Long 2 năm 6 tháng tù cho hưởng án treo và Cao Xuân Quý lĩnh án 15 tháng tù cho hưởng án treo. Đối với Lê Quang Lợi, trong quá trình điều tra vụ án đến nay đối tượng này không có mặt tại địa phương nên Cơ quan điều tra đã tách thành vụ án khác để tiếp tục điều tra, xử lý.

Theo ghi nhận của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), vụ án buôn bán trái phép 2,8 tấn vảy tê tê kể trên là một trong những vụ có khối lượng vảy tê tê bị buôn bán trái phép lớn nhất từng được phát hiện trong nội địa Việt Nam thời gian gần đây. Bị cáo Hồ Văn Mạnh, đối tượng được xác định là cầm đầu trong vụ án này cũng được biết đến là một đối tượng chuyên buôn bán động vật hoang dã quy mô lớn trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Theo một số nguồn tin, Mạnh thường thu mua số lượng lớn vảy tê tê từ các quốc gia lân cận rồi bán lại trái phép cho thương lái người Trung Quốc. Mạnh cũng là đối tác làm ăn và có mối quan hệ với nhiều “ông trùm” buôn bán động vật hoang dã trái phép quy mô lớn khác tại Nghệ An.

Điều này xuất phát từ việc, Nghệ An từ lâu đã được biết đến là một điểm nóng của hoạt động nuôi nhốt, buôn bán động vật hoang dã trái phép, tập trung tại các huyện Diễn Châu, Yên Thành và Quỳnh Lưu. Trong thời gian vừa qua, mặc dù tỉnh Nghệ An đã có sự quan tâm, chỉ đạo nhất định nhưng tình trạng này vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới hình ảnh của Nghệ An mà còn ảnh hưởng đến nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về bảo vệ động vật hoang dã.

Cũng tại Nghệ An, mỗi năm lực lượng chức năng đã phối hợp, phát hiện và bắt giữ hàng chục vụ việc liên quan đến săn bắt, vận chuyển và mua bán trái phép động vật hoang dã, trong đó phần lớn là động vật quý hiếm.

Đơn cử, cuối tháng 12/2024, Công an tỉnh Nghệ An phối hợp với Công an tỉnh Lạng Sơn phát hiện, bắt giữ 4 đối tượng trú tại xã Đô Thành, huyện Yên Thành liên quan đến đường dây thu mua vảy tê tê và các sản phẩm khác của động vật hoang dã từ nước ngoài, vận chuyển về thành phố Hồ Chí Minh, sau đó gửi xe khách đưa về Nghệ An rồi vận chuyển ra các tỉnh biên giới phía Bắc bán kiếm lời. Tang vật thu giữ gồm hơn 156kg vảy tê tê Java, 1 xác cá thể tê tê Java đã bị bóc lột vảy có khối lượng 6,1 kg; hơn 4,9 kg sản phẩm động vật như nanh, móng vuốt, xương đầu gối của sư tử, lợn rừng, báo gấm...

Trước đó, quá trình tuần tra kiểm soát lực lượng CSGT Công an Nghệ An đã phát hiện trên xe ô tô BKS 20L - 1880 do tài xế Chảo A Lai (SN 1992), trú tại tỉnh Cao Bằng điều khiển chở 21 thùng hàng chứa 420 cá thể động vật hoang dã quý hiếm còn sống nên đã lập biên bản, bàn giao cho Vườn Quốc gia Pù Mát để chăm sóc, thả lại tự nhiên.

Chung tay bảo vệ động vật hoang dã

Mặc dù trong những năm vừa qua, ngành chức năng đã tăng cường công tác phối hợp, đấu tranh với tội phạm vi phạm về buôn bán, săn bắt động vật hoang dã song do lợi nhuận cao, cuộc chiến trên mặt trận này vẫn gặp nhiều khó khăn khi các đối tượng bất chấp các phương thức, thủ đoạn để phạm tội. Trong đó, tính riêng trên địa bàn Nghệ An thì vấn nạn buôn bán cá thể hổ được xác định là điểm nóng của cả nước. Thống kê cho thấy, từ năm 2018 đến nay, các cơ quan chức năng trên cả nước đã phát hiện và xử lý 66 vụ việc liên quan đến hổ, trong đó có 43 vụ được xác định có liên quan hoặc có nguồn gốc từ Nghệ An (chiếm 65%).

Các đường dây tội phạm thường buôn lậu hổ con, hổ đã chết và các bộ phận khác của hổ từ Lào về Việt Nam, hoặc lợi dụng các vườn động vật được cấp phép tại Nghệ An để hợp thức hóa nguồn cung. Theo nhiều nguồn tin từ Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV), hiện có khoảng hơn 300 cá thể hổ đang bị một số hộ dân ở huyện Diễn Châu, Quỳnh Lưu và Yên Thành nuôi nhốt trái phép để phục vụ hoạt động buôn bán.

Pháp luật đã quy định rất rõ ràng về mức xử phạt liên quan đến buôn bán động vật hoang dã, trong đó mức án cao nhất lên đến 12 năm tù. Tuy nhiên, vì lợi nhuận, không ít đối tượng đã bất chấp, tham gia vào các đường dây liên tỉnh, xuyên Việt để buôn bán động vật hoang dã quý hiếm, gây ra không ít hệ lụy cho xã hội và làm mất cân bằng hệ sinh thái tự nhiên.

Cùng với đó, mặc dù ngành chức năng, chính quyền địa phương đã thường xuyên tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật nhưng một bộ phận người dân, trong đó chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống tập trung ở các đại bàn biên giới, miền núi và vẫn lén lút săn bắt động vật, vô hình trung tiếp tay cho tội phạm trong lĩnh vực này hoạt động.

Để góp phần hiệu quả trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm động vật hoang dã, trong thời gian tới tỉnh Nghệ An tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến cán bộ, đảng viên và toàn thể nhân dân chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước về bảo vệ, phát triển, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học; bảo vệ nghiêm ngặt các loài động vật, thực vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm cũng như những quy định của pháp luật về các hành vi nghiêm cấm như săn bắt, mua bán, vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ, tàng trữ động vật, thực vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm. Cùng với đó, đẩy mạnh sự phối hợp liên ngành trong hoạt động phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử tội phạm động vật hoang dã giữa các cơ quan thực thi pháp luật.

Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, sớm đưa ra xét xử công khai và xét xử lưu động các vụ việc, đối tượng liên quan đến săn bắt, buôn bán động vật hoang dã để răn đe. Qua đó, giúp người dân hiểu rõ các hành vi phạm tội, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân về bảo vệ động vật hoang dã.

Tác giả: Thiên Thảo

Nguồn tin: Báo Công an nhân dân